Tản mạn về sự tự do

Những ngày này, tôi lang thang trên khắp các ngóc ngách của đường phố Sài Gòn để tìm cảm hứng cho công việc và cuộc sống. Lịch trình một ngày của tôi thường sẽ là sáng đi cà phê làm việc, chiều nếu không còn việc sẽ dành thời cho bản thân. Tôi thường đi lang thang đến các con hẻm nhỏ ở quận 4, leo lên những khu tập thể mà trong này gọi chung là “chung cư” để tìm ý tưởng cho những bức hình, những bài blog viết về thành phố mà tôi thường ấp ủ. Chiều và tối là khoảng thời gian để tập tành, học hỏi thêm kỹ năng mới, hẹn hò với những người bạn, và gọi điện về nhà. Đôi lúc, một vài dự án khó nhằn cũng làm tôi mất ăn mất ngủ ít hôm, nhưng sau tất cả tôi lại có khoảng trời riêng của mình và hay hơn nữa là lại có tiền để làm những điều thú vị, ví như sắp tới sẽ vào Hội An làm việc một tháng. Tôi định một tháng ấy nó giống như “Working Holiday” vậy. Vừa làm việc, vừa trải nghiệm một vùng đất mới, hòa vào đời sống của người dân địa phương, làm một bộ phim về phố Hội, nhân thể thì tìm những chất liệu và cảm hứng mới cho công việc thiết kế,… nghĩ thôi đã thấy có quá nhiều thứ để làm rồi… Có lẽ tất thảy những điều đấy, với tôi chính là sự tự do…

Mỗi người sẽ có những khái niệm riêng về sự tự do của bản thân. Chúng ta thường hay bị gắn mác thiếu tự do cho những công việc văn phòng 8 tiếng một ngày hay những nhân viên công chức nhà nước. Nhưng quả thực sự tự do không xuất phát từ những định nghĩa hay khái niệm xã hội đặt ra, mà xuất phát từ chính suy nghĩ và cảm nhận bên trong của mỗi người. Tôi còn nhớ hai năm trước đây, tôi có hỏi một người chị của mình lúc đó đang làm hành chính trong một công ty dược ở Hà Nội về vấn đề này. Lúc ấy chị có trả lời tôi rằng: Nhàm chán hay không nhàm chán và tự do hay không tự do là hai vấn đề hoàn toàn khác nhau. Chị đồng ý là công việc của chị có phần nhàm chán, nhưng chị thấy tự do. Vì chị vẫn đang được làm công việc đúng thế mạnh của mình. Chị biết là chị không thể làm gì khác ngoài công việc này. Dành cho công việc 8 tiếng một ngày, 5 ngày một tuần như vậy là đủ, có thời gian chăm lo cho anh của em, vẫn còn thời gian cho cháu của em đi chơi mỗi cuối tuần, chị nghĩ như vậy cũng là đủ. Xem thái độ của chị khi trả lời thì tôi nhận ra, à phải rồi, như vậy cũng là tự do còn gì. Nó đơn thuần chỉ là bạn được làm những điều mà bạn mong muốn trong tâm trạng thoải mái. Nhưng sure thì cái ảo mộng ấy không bao giờ được tạo ra 100% như những gì mà bạn tưởng tượng và mong muốn đâu. Mọi thứ đều có giới hạn và đều cần có sự đánh đổi để đạt được. Bởi thế mới có câu “Ai cũng muốn đạt được sự tự do, nhưng nếu tự do không đúng cách sẽ trở thành mất tự do”.

Sự tự do không xuất phát từ những định nghĩa hay khái niệm xã hội đặt ra, mà xuất phát từ chính suy nghĩ và cảm nhận bên trong của mỗi người.

Tính đến thời điểm viết những điều này, tôi nghĩ mình đã có những suy nghĩ về sự tự do trong một thời gian dài, và trước khi quyết định trở thành một kẻ “lang thang” như bây giờ thì tôi cũng có những sự chuẩn bị nhất định, bởi quả thật tôi biết rằng sự tự do không phải chỉ cần một nút bấm hay một cái búng tay là có thể đạt được. Một vài chia sẻ về những gì mà tôi đã chuẩn bị cho những ngày lang thang ở hiện tại (cho dù những ngày lang thang ấy cũng chỉ mang tính thời điểm đối với một đứa không ngừng thay đổi như tôi), tản mạn một chút với những ai cũng mong muốn có một cuộc sống gần giống như vậy…

Chuẩn bị một nền tảng chuyên môn thật sự chắc chắn

Điều này rất quan trọng. Nó sẽ khiến cho một freeman trở thành một người tự do nhưng không hề vô dụng. Tôi có thể không cần thiết phải trở thành một giáo sư, tiến sỹ hay nhân vật nào đó quá cao siêu nhưng bản thân phải biết điểm mạnh của mình là gì, điều gì mình làm sẽ mang lại nhiều nhất giá trị cho bản thân. Sử dụng công việc chuyên môn của mình để kiếm tiền và được đồng hành cùng những dự án mà mình mong muốn là một cảm giác thực sự rất tuyệt vời. Có một thực tế đấy là “Có thực mới vực được đạo”. Nếu bạn không nắm chắc chuyên môn và không có khả năng làm việc tốt để có thu nhập và tìm kiếm cơ hội thì đó sẽ là một thứ tác động không nhỏ đến sự tự do của bạn. Khi nền tảng chuyên môn chưa đủ tốt, hoặc việc tích lũy kinh nghiệm chưa đủ nhiều, bạn sẽ gặp vấn đề với sự tin tưởng. Chính vì vậy, đây là yếu tố đầu tiên cần phải quan tâm. Chuẩn bị tốt về nền tảng chuyên môn còn giúp bạn trở thành một chiến binh “FAST AND FURIOUS”, đánh nhanh, diệt gọn (Ý tôi là giải quyết các đầu việc một cách nhanh chóng mà vẫn đảm bảo chất lượng) để có thể dành thêm thời gian cho những điều mà bạn muốn thực hiện.

Học cách tuân thủ những nguyên tắc của bản thân

Nếu nghĩ rằng trở thành một freeman thì có thể muốn làm gì thì làm, ngủ ngày 10 tiếng, 11h ăn sáng, 3h ăn trưa, 22h ăn tối, 23h làm việc,… thì sai. Điều này có hại chứ không có lợi. Có hại cho sức khỏe của bạn, có hại cho túi tiền của bạn, và nó tác động đến việc duy trì sự tự do của bạn. Trước đây tôi cũng từng là một đứa ghét việc phải tuân thủ những thứ quá nguyên tắc và máy móc như nội quy của trường học, quy định của công ty,… Cho đến giờ tôi vẫn thấy ghét :)) Thực sự ghét. Nhưng trở thành một người tự do, tôi thấy hóa ra đấy lại là những điều không thể bỏ qua. Chỉ có điều bạn sẽ không phải tuân thủ một nguyên tắc do bất cứ cá nhân hay tổ chức nào đặt ra, mà bạn tuân thủ nguyên tắc của chính mình. Tôi đã có một khoảng thời gian bắt đầu suy nghĩ về những nguyên tắc trong công việc, quy trình làm việc của bản thân, nguyên tắc trong cuộc sống hằng ngày để tự mình áp dụng. Bởi có như vậy tôi mới có đủ thời gian để vừa dành cho công việc, vừa có thời gian để dành cho những điều riêng mà tôi thích. Chỉ có chính mình mới biết được bao nhiêu thời gian cho công việc là đủ, bao nhiêu thời gian để làm điều nọ việc kia là okie. Có nguyên tắc còn giúp bạn chọn lọc được công việc phù hợp trong từng thời điểm. Giúp bạn biết cách từ chối những điều không thực sự phù hợp. Đấy cũng là mấu chốt để không khiến bạn trở thành một con nợ của thời gian.

Làm thương hiệu cá nhân và kết nối với khách hàng tiềm năng

Điều này sẽ mất khá nhiều thời gian, có thể trong vài tuần, vài tháng, cũng có thể mất hàng năm trời để có một thương hiệu cá nhân tốt và được tin tưởng. Tuy nhiên đây là điều đáng để làm và đáng để thực hiện, bởi nó mang lại cho bạn nhiều lợi ích trong việc duy trì công việc chuyên môn của bạn. Trước đây tôi nghĩ chỉ có các ngành liên quan đến sáng tạo mới có thể làm công việc freelance, nhưng càng ngày tôi càng nhận ra có rất nhiều bạn trẻ làm freelancer ở các lĩnh vực khác như dịch thuật, viết bài, cắm hoa, wedding planner, hay thậm chí các ngành được coi là khô khan như kiểm toán, kế toán,… cũng như vậy. Khi bạn làm trong một công ty, bạn sẽ làm những công việc do công ty chỉ định, đội sale, account sẽ mang khách hàng về để bạn triển khai. Nhưng khi làm tự do, bạn là người chủ động tìm kiếm khách hàng cho chính mình, nên việc tự xây dựng một mạng lưới những anh, chị, bạn bè có liên quan đến lĩnh vực của bạn là điều cần thiết.

Một thương hiệu cá nhân mạnh được xuất phát từ ba thứ: Khả năng của bạn – Sự tin tưởng của bạn với những điều bạn làm – Sự tin tưởng của mọi người vào những điều bạn làm. Có thể bắt đầu xây dựng thương hiệu cá nhân từ 3 thứ ấy.

Xác định sự đánh đổi

Như tôi đã nói ở trên, dù là tự do cũng cần phải có sự đánh đổi. Theo kinh nghiệm và quan sát của tôi thì đây cũng là mấu chốt khiến cho việc trở thành một người tự do trở nên khó khăn hơn. Con người thường đối mặt với nhiều nỗi sợ trong cuộc sống. Sợ không làm công việc hiện tại thì sẽ không có tiền, nếu không làm công việc hiện tại thì sẽ làm công việc gì khác bây giờ, nếu tự do thì có tự do được mãi không, hay tự do được một tháng hết tiền xong lại quay về công việc cũ thì khổ, hoặc thất nghiệp, chừng này tuổi rồi, phải tiếp tục để được thăng chức, thăng cấp chứ lại thay đổi nữa thì bao giờ mới lại được như thế này… và rất nhiều nỗi sợ khác nữa. Không chê trách hay lên án gì cả, vì tôi nghĩ rằng mỗi người sẽ có một lựa chọn riêng cho cuộc sống của mình. Không thể biết được là nó đúng hay sai vì tương lai là thứ ở phía trước. Nhưng tôi thay đổi chỉ vì bản thân tôi không chịu được những điều vô nghĩa. Với tôi có hai điều trong công việc mà tôi coi là vô nghĩa. Một là làm việc mà không còn niềm vui và cảm hứng. Hai là cảm giác bất lực trong công việc, nghĩa là không thể làm cho cái mình đang làm nó tốt lên. Lúc ấy, tôi thay đổi. Cách mà tôi chế ngự nỗi sợ hãi của mình đấy là “tưởng tượng”. Bạn có thấy tất cả những nỗi sợ sinh ra đều là do tưởng tượng không? Vậy thì hãy chơi trò tưởng tượng với nó. Hãy tưởng tượng ra hai điều. Một là tất cả các viễn cảnh mà bạn có thể gặp phải khi đánh đổi những điều đang có ở hiện tại. Hai là tất cả những giải pháp để bạn giải quyết những viễn cảnh ấy kể cả những viễn cảnh xấu nhất như hết tiền, phải về nhà, phải trở lại với công việc hiện tại trong một công ty nào đó. Nếu bạn vẫn cảm thấy “Ừ! Cũng đâu có gì đáng sợ đâu” thì xin chúc mừng ^^ bạn là người mạnh mẽ. Vậy thì từ thời điểm đó, hãy bắt đầu suy nghĩ về kế hoạch trở thành người tự do của chính mình. Hãy chuẩn bị thật kỹ cho kế hoạch đó, và càng ngày bạn sẽ càng thấy nỗi sợ của mình yếu thế so với những gì mà bạn đang toan tính.

Tự do cũng giống như một hành trình để chinh phục, hãy đảm bảo mọi thứ sẵn sàng trước khi chinh phục nó.

Tự do để làm những điều ý nghĩa

Lời cuối cho bài viết ngẫu hứng này. Bạn thấy đấy, tự do không phải là thứ dễ dàng đạt được. Bởi vậy, nếu may mắn tìm được tự do của mình thì hãy trân trọng nó và cố gắng không ngừng vì nó. Tận dụng những ngày tự do của mình để làm những công việc ý nghĩa nhất, sống một cuộc đời ý nghĩa nhất để luôn cảm thấy hứng khởi.

Không bao giờ so sánh những điều bạn làm với những công việc khác, bởi suy cho cùng, cái thời khắc mà bạn chọn sự tự do, khi ấy nó đã không giống với bất cứ điều gì khác trên đời rồi.

Nhấp một ngụm cà phê cuối, gập laptop lại và bỏ vào ba lô, nhấc mông khỏi chiếc ghế gỗ của quán cà phê quen thuộc để bước xuống đường, tản bộ trên những con phố tấp nập và đếm ngược…

Working Holiday in Hoian – 40 days left